Wat is de SAP? Vanwaar komen we, en waar zijn we mee bezig? Hoe functioneert de SAP? Wat wordt van leden verwacht? Veel mensen contacteren ons met dergelijke vragen. Een aantal zaken op een rijtje...

Herlancering na moeilijke jaren ‘90

De jaren ’90 waren voor ons erg moeilijk, maar liggen definitief achter ons. Een opeenvolging van nederlagen van de arbeidersbeweging tegen neoliberale regeringen had ook zijn tol voor de SAP. Onze organisatie had in de jaren ’80 ingezet op de opbouw van een kleine arbeiderspartij, geworteld in dat antineoliberaal verzet. Dat project verliep moeilijker dan verwacht. De SAP ging het nieuwe millennium dan ook in met de wind van voor. Ernstige financiële problemen waren onze eerste kopzorgen, en noopten ons enige tijd onze politieke activiteit terug te schroeven. Eens de organisatie terug financieel gezond, kon vanaf 2003 begonnen worden aan onze politieke herlancering.

Een eerste campagne draaide rond het boekje ‘Het neoliberaal bedrog’ dat vooral in vakbondsmiddens op behoorlijk wat interesse kon rekenen. We lanceerden die campagne met het perspectief op een min of meer te verwachten strijd die zou losbarsten rond de geplande pensioenhervorming van de regering-Verhofstadt. Uiteindelijk overtrof deze strijdbeweging (tegen het generatiepact) onze stoutste verwachtingen, en leverde een ideaal terrein om onze analyse over en strategie tegen het neoliberalisme te propageren.

Het was onder andere vanuit die ervaring van het generatiepact dat het Comité voor een Andere Politiek (CAP) ontstond. De SAP engageerde zich van bij het begin volop in dit initiatief, dat hoopvolle kansen bood. 650 mensen tekenden present op de eerste nationale bijeenkomst van CAP en de Franstalige partner Une Autre Gauche (UAG): er was zeker een potentieel! Door gebrek aan samenwerking tussen de linkse krachten, aan boegbeelden en door te snel aan verkiezingen te willen deelnemen, werden volgens ons een aantal kansen voor CAP verkeken. We besloten dan ook wijselijk ons afzijdig te houden van de verkiezingscampagne, die uiteindelijk met een erg bedroevend resultaat (0,3-0,4 %) is afgelopen voor CAP. Onze inschatting van de situatie bleek - spijtig genoeg ongetwijfeld - correct.

We bleven echter niet bij de pakken zitten, en besloten initiatieven te nemen op het sociale (niet-electorale) terrein. Politiek-electoraal heeft de radicale linkerzijde weinig kansen als ze zo verdeeld en dogmatisch blijft zoals nu. In de opbouw van sterk sociaal verzet kunnen radicaal-linkse organisaties als de SAP echter vandaag al een belangrijke rol spelen.

Zo lanceerden we nog voor de zomer van 2007 een nieuwe campagne, rond sociale oplossingen voor de klimaatproblematiek. Enerzijds werden we samen met anderen de gangmakers van een heuse betoging op 8 december 2007 voor een sociaal rechtvaardige aanpak van de klimaatuitdaging (zie www.klimaatoproep.be). Met een 4000tal betogers ondanks de treinstaking was dit een succesje: een goed begin voor een beweging die de komende jaren nog van zich zal laten horen. Anderzijds lanceerde de SAP een eigen campagne ‘Verander de wereld, niet het klimaat’, met een gratis campagnekrant, vormings- en andere activiteiten over het klimaat. Met dit inhoudelijke luik trachten we een bijdrage te leveren aan de noodzakelijke ecologisering van het marxisme en het socialistische project.

Momenteel gaan we met dit werk verder. 'Klimaat en Sociale Rechtvaardigheid' (waarbinnen niet enkel de SAP, maar ook mensen van een heleboel andere linkse organisaties en ook onafhankelijken samenwerken) plant in juli 2008 een actiekamp tegen de bouw van een reusachtige artificiële skipiste in een natuurpark in Maubray, eigendom van een adellijke familie. Op 6 december 2008 vindt een nieuwe betoging plaats, binnen het kader van een internationale actiedag rond het klimaat. Daarnaast plant Klimaat en Sociale Rechtvaardigheid een campagne voor betaalbare en hernieuwbare energie, tegen kernenergie, de praktijken van Electrabel en de bouw van twee nieuwe steenkoolcentrales (de meest vervuilende) in Antwerpen. De SAP legt in zijn activiteit de nadruk op de opbouw van de brede linkse sociale beweging, in samenwerking met anderen. In de marge daarvan organiseren we ook eigen, meer inhoudelijke activiteiten. Zo is in het najaar van 2008 een conferentie over ecosocialisme gepland.

Gedurende deze periode van hernieuwde politieke activiteit konden we rekenen op nogal wat interesse van mensen die op zoek zijn naar een links alternatief of naar een engagement. Een aantal mensen die onze analyse over b.v. CAP deelden, kwamen de organisatie reeds versterken. Velen leren ons voor het eerst kennen via de campagne tegen het neoliberalisme of rond het klimaat. Vaak zijn ze geïnteresseerd om lid te worden, maar stellen zich vragen over de inhoud van het lidmaatschap, de functionering van de SAP, de verwachtingen ten aanzien van een lid enzovoort.

Wat kan jij in hemelsnaam bij een bescheiden maar dappere club als de SAP aanvangen? Heel wat! Nochtans, de situatie is en blijft moeilijk voor de linkerzijde. Ook al blijven wij overtuigd van de noodzaak van een radicale maatschappijverandering, de revolutie staat niet voor de deur! Dat betekent niet dat antikapitalisten bij de pakken moeten blijven zitten: vandaag al moeten we beginnen met het verzet te organiseren, initiatieven te nemen, sociale bewegingen op te bouwen, de syndicale linkerzijde te versterken… Hierin zien wij een rol weggelegd voor de SAP. Een rol die we willen invullen zonder het bekende radicaal-linkse sektarisme of dogmatisme.

Wie van ons simpele antwoorden verwacht omdat ‘dé arbeiders’ hier nood aan zouden hebben, moeten we ontgoochelen. Wie aan een aantal dogma’s en citaten van Marx en Lenin genoeg heeft, kan misschien een andere organisatie uitproberen. Vandaag is meer dan ooit nood aan open debat en collectieve ervaring om tot een vernieuwd marxisme te komen. We gooien de erfenis uiteraard niet overboord: voor ons is de erfenis van het marxisme niet iets waarop we kunnen rentenieren, maar iets waarmee we creatief willen omspringen om de wereld vandaag in antikapitalistische zin te veranderen.

Binnen de SAP is er dan ook levendig debat. Weg met de ideologische zuiverheid en eenheidsworst! Tijdens congressen bestaat er tendensrecht: dat geeft een groep leden die het niet eens zijn met de meerderheid de mogelijkheid om hun standpunt uiteen te zetten tijdens het congres, op lokale vergaderingen, in de interne ledenbulletins, in het tijdschrift van de organisatie.

Van de leden van de SAP wordt verwacht dat ze bijdragen aan en het eens zijn met de algemene oriëntatie van de organisatie, maar deze vooral creatief kunnen toepassen. Wanneer leden b.v. uiteenlopende opinies hebben over de concrete tactiek van hun vakbondscel, moeten ze hier volgens ons openlijk binnen de vakbond van mening kunnen verschillen. Ideologische eenheidsworst is enkel een hinderpaal om samen te werken met andere mensen die er soms andere meningen op nahouden. Bij ons geen ultracentralisme waar militanten enkel goed zijn om orders op te volgen en boekjes te verkopen!

Het is niet altijd evident om als antikapitalist actief te zijn in een maatschappij waarin slechts weinig mensen geloven in de mogelijkheid van een alternatief. Nog steeds worden integere socialisten al te vaak op één hoopje gegooid met de sociaal-democratie of het stalinisme. Antikapitalistische propaganda komt bij velen spijtig genoeg nog ongeloofwaardig over. Die situatie kan ertoe leiden dat radicaal-linkse organisaties gaan functioneren als sektes: ‘al de anderen hebben het nog niet begrepen, maar wij wel, en de geschiedenis zal ons gelijk geven!’ Intern is dan nauwelijks plaats voor echt debat, omdat de vijandige omgeving dat niet zou toelaten. Een overmaat aan ideologie, op een dogmatische manier ingevuld, is hiervan vaak het resultaat. Andere linkse groepen zijn geen potentiële bondgenoten meer, maar de ergste concurrenten.

Sektarisme is een gevaar voor alle radicaal-linkse organisaties. Om hiermee om te gaan, en om de band met ‘gewone’ mensen niet te verliezen is onze stelregel: wie lid wordt van de SAP, houdt er bij voorkeur ook nog een engagement op na binnen de massabeweging: de vakbond, een sociale beweging enzovoort. Daar leren we pas echt wat politiek massawerk is, en houden we onze beide voeten stevig op de grond. In de mate van het mogelijke proberen de SAP-militanten daarbinnen de oriëntatie van de SAP gestalte te geven. Dat kan er uiteraard toe leiden dat er minder tijd en energie overblijft voor het werk van de SAP zelf. Dat is een moeilijk evenwicht dat gezocht moet worden. Maar we blijven ervan overtuigd dat de eerste plaats van antikapitalistische militanten in de sociale beweging en het sociale protest zelf is. Dat levert ons ook als organisatie, die loyaal de beweging opbouwt en haar autonomie respecteert, veel meer krediet op dan tonnen propaganda.

Een engagement voor een alternatieve maatschappij is een serieus engagement. Het is iets anders dan de kaartersclub om de hoek. Maar dat betekent niet dat het persoonlijke leven hieronder al te zwaar hoeft te lijden! Elk lid levert zijn bijdrage naar vermogen en in overleg. De basis van het lidmaatschap van de SAP is simpel: je betaalt een ledenbijdrage (vanaf 5 euro per maand), en je komt regelmatig naar de afdelingsvergadering. Die vinden gewoonlijk om de twee of drie weken plaats. Geen hels vergaderritme dus: er moet nog tijd overblijven voor de praktijk, voor engagementen op het terrein, om te studeren, en om te leven! Zeker voor werkende mensen met een gezin is het niet altijd even evident om te pas en te onpas te vergaderen of de boer op te gaan.

Van niemand worden onmogelijke dingen verwacht. Ook al is er haast mee gemoeid om het kapitalisme in te ruilen voor een alternatief, het heeft geen zin al te veel druk te zetten op militanten die nog een tijdje moeten meegaan. Geduldig aan de weg timmeren is een moeilijke, maar noodzakelijke deugd. Uiteraard kan de SAP meer betekenen als de leden een hogere activiteitsgraad hebben of meer bijdragen betalen. Maar dit moet in de eerste plaats uit henzelf komen, dat is een kwestie van elementair respect voor het engagement van mensen. Een engagement binnen de SAP moet voor hen ook een bevrijding zijn, eerder dan een louter opdracht.

Waarover moet je het eens zijn om bij de SAP te komen? Je moet in de eerste plaats overtuigd zijn van de noodzaak van een socialistisch alternatief. Iets anders dan wat de sociaal-democratie bij ons uitvreet, of dan wat ze in het Oostblok deden. Wij willen een radicaal-democratisch en pluralistisch socialisme en inspireren ons daarbij op een open en kritisch marxisme, dat put uit de bekende grondleggers, maar ook op tal van hedendaagse vernieuwende bijdragen: van Queer-denkers tot ecosocialisten, van socialistische feministen tot radencommunisten.

Wij zijn overtuigd van de noodzaak en eigenheid van de feministische beweging, de ecologische strijd of de LGBTQ (lesby gay bisexual transgender queer) beweging. In een socialistische maatschappij zullen dergelijke problemen niet automatisch opgelost zijn. Ook binnen de arbeidersbeweging en in de linkerzijde blijven vormen van vrouwenonderdrukking of andere vormen van discriminatie bestaan. Vandaar de absolute noodzaak van autonome bewegingen op die terreinen. De emancipatie van vrouwen is niet te reduceren tot die van de werkende klasse. Mensen zijn meer dan arbeiders alleen…

Che Guevara zei ooit: de taak van revolutionairen is de revolutie te maken. Ook wij timmeren aan die weg. De revolutie is echter geen staatsgreep door een kleine minderheid, maar een massabeweging waarin een sociale meerderheid de macht van een kleine financieel-economische elite vervangt. Revolutionairen moeten dan ook niet enkel de eigen organisatie opbouwen, maar vooral initiatieven nemen die van die sociale meerderheid een echte machtsfactor maken. Ze moeten de arbeidersbeweging en de andere sociale bewegingen (her)opbouwen, proberen kleine overwinningen te behalen, samen met grotere groepen mensen doorheen concrete politieke ervaringen gaan en zo het zelfbewustzijn winnen van onze collectieve kracht.

Vandaag zien we dat in België af en toe relatief sterke protestbewegingen opduiken: de strijd tegen het generatiepact was daarvan één voorbeeld. Zonder politieke vertolking botsen dergelijke bewegingen echter steevast op de macht van de regering. Daarom pleiten wij vandaag voor een nieuwe, antineoliberale politieke partij, die een nuttig instrument kan zijn voor de strijd van die bewegingen. Veel mensen beseffen dat een politiek alternatief nodig en mogelijk is tegen het neoliberalisme, maar vinden de stap naar een antikapitalistische organisatie als de SAP een brug te ver. De SAP wil daarom meebouwen aan zo’n breed politiek instrument voor de arbeidersbeweging. Wij overschatten daarin onze rol niet: we hebben een bijdrage te leveren, maar het hangt niet van ons alleen af. Het is volgens ons in de eerste plaats noodzakelijk dat een betekenisvolle laag syndicalisten en activisten de stap naar de politiek zet. Zij zijn het, die de kern van zo’n nieuwe politieke formatie zullen moeten uitmaken. Als wij of de andere linkse organisaties binnen zo’n nieuwe partij het spel van de krachtsverhoudingen beginnen te spelen en te weinig plaats geven aan mensen die zich voor het eerst het politieke terrein begeven, zal de zaak binnen de kortste keren mislukken, zoals we voor een stuk zagen met CAP.

In de tweede plaats is eenheid ter linkerzijde nodig. Vandaag bestaan om historische redenen verschillende radicaal-linkse organisaties, die spijtig genoeg vaak meer bezig zijn met mekaar vliegen af te vangen, dan met een bijdrage te leveren aan de oplossing van de crisis van de linkerzijde. Die verdeeldheid moet stoppen, en daar wil de SAP haar steentje toe bijdragen. De SAP was actief in tal van vroegere herschikkingspogingen (Regenboog, Gauches Unies, Rood-Groene Beweging, BSF…). CAP was het laatste initiatief in de rij, dat spijtig ook mislukt is. Die mislukkingen ontmoedigen vele mensen. Telkens bestaan er echter concrete redenen voor, waaruit we lessen proberen te trekken. De volgende keer moet het wel lukken! Daarvoor strekken wij de hand uit naar al onze potentiële bondgenoten: de PVDA, LSP, Vonk, KP, Leef!, linkse militanten bij Groen! of sp.a, mensen die actief zijn in sociale bewegingen of NGO’s, of voor het eerst een engagement aangaan…

Alle kleine beetjes helpen. Ieders bijdrage is waardevol, hoe bescheiden ook! Zin om mee te werken aan Rood, het tijdschrift van de SAP? Mee een multimediagroep op te bouwen die korte internetfilmpjes in mekaar botst? Bij te dragen aan onze campagne rond klimaatswijziging? Deel uit te maken van onze vrouwenwerking? Af en toe te helpen met vertaalwerk of andere praktische taken? Mee te bouwen aan een politiek alternatief, de versterking van de syndicale linkerzijde en sterke protestbewegingen? Dan ben je meer dan welkom in de SAP.

Heb je het gevoel dat je nog met vragen zit, contacteer ons gerust. Een vrijblijvende ontmoeting kan veel ophelderen.

Contact: This email address is being protected from spam bots, you need Javascript enabled to view it , 0496-20-76-37