Agenda

Geen geplande activiteiten.

Populair

Een derde intifada? PDF Print Email
Geschreven door Uri Avnery op maandag, 08 juli 2013
Zien we het begin van een derde intifada? Dat is de vraag die een aantal Israëlische veiligheidsexperts zich sinds enkele weken stellen. Hun Palestijnse collega's staan evenzeer voor een raadsel.  

 

In maart gooiden verspreid over de westelijke Jordaanoever Palestijnse jongeren stenen naar Israëlische soldaten en namen de 3.500 Palestijnen in Israëlische gevangenissen deel aan een driedaagse hongerstaking. De directe aanleiding was de dood van een jonge Palestijn tijdens zijn ondervraging door de Shin Beth, de Israëlische veiligheidsdienst. Autopsie maakte de doodsoorzaak niet duidelijk. Het was geen hartaanval, zoals Israëlische officials en hun handlangers, de zogenaamde 'militaire verslaggevers', gebruikelijk in dit soort gevallen verklaren. Was de doodsoorzaak dan marteling, zoals bijna alle Palestijnen geloven? 

 

En dan waren er nog de vier gevangenen die maandenlang in hongerstaking waren, een staking die slechts onderbroken werd door dwangvoeding. Omdat bijna elke Palestijnse familie minstens één familielid in de gevangenis heeft of had leidde  dit tot veel spanning.

 

De eerste intifada's

 

Zien we nu het begin van een nieuwe intifada? De onzekerheid van de veiligheidsexperts is te danken aan het feit dat zowel de eerste als de tweede intifada als een verrassing kwam. De Israëlische en Palestijnse leiders werden er door verrast. Vooral de Israëlische verrassing was zelf een verrassing. In de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever krioelde het tijdens het uitbreken van de eerste intifada al van de Israëlische informanten. Een decennialange bezetting had de veiligheidsdienst de kans gegeven om door middel van omkoping of chantage duizenden informanten te werven. Hoe hadden ze dit kunnen missen? De Palestijnse leiding, die toen in Tunis zat, tastte al evenzeer in het duister. Het duurde een paar dagen voordat Yasser Arafat besefte wat er gaande was en hij  lof prak over de 'kinderen van de stenen'.

 

Beide intifada's waren volledig spontane bewegingen en zorgden daarom voor veel verbazing. Niemand had de intifada's gepland en daarom kon ook geen enkele informant zijn bazen waarschuwen. In het geval van de eerste intifada was de aanleiding een verkeersongeval. In december 1987 doodde een Israëlische chauffeur verschillende Palestijnse arbeiders in de nabijheid van Gaza en sloeg de vlam in de pan. De tweede intifada volgde op een bewuste Israëlische provocatie na het mislukken van de Camp David besprekingen in 2000.

 

Het Israëlische leger was niet voorbereid op de eerste intifada. Zoals bekend gaf minister van defensie Yitzhak Rabin toen het bevel om 'hen de botten te breken' – een bevel dat een aantal commandanten letterlijk nam en tot op de letter uitvoerde. Talloze armen en benen werden gebroken met geweerkolven. De tweede intifada kwam ook onverwachts, maar dit keer was het leger erop voorbereid en getraind. Dit keer werden er geen botten gebroken. In plaats daarvan werden bevelhebbende officieren vergezeld door scherpschutters. Bij het naderen van een vreedzame demonstratie wees de commandant de leider ervan aan waarnaar deze door de scherpschutters gedood werd. De geweldloze opstand werd zo al snel zeer gewelddadig. 

 

Ik weet niet wat de plannen zijn voor het geval van een derde intifada. Maar we kunnen er zeker van zijn dat ook als het als een geweldloos massa-protest begint, het dit niet lang zal blijven. Een documentaire op het Israëlische televisiekanaal 101 toonde hoe Ariël Sharon de tweede intifada bewust manipuleerde. Het begon toen premier Ehud Barak oppositieleider Sharon toestemming gaf om de Tempelberg te bezoeken in het gezelschap van honderden agenten. Sharon was een varkensvlees-etende atheïst zonder religieuze redenen voor zijn bezoek, het was simpelweg een provocatie.

 

Toen Sharon de islamitische schrijnen naderde werden er stenen gegooid. De politie schoot met scherp en doodde de stenengooiers. En ziedaar, de tweede intifada was begonnen.

Arafat, die  in het verre Tunis zat, had er niks mee te maken. Maar zodra de intifada begon, omhelsde hij deze en namen lokale Fatah activisten de leiding. Kort daarna kwam Sharon aan de macht. Hij deed alles wat in zijn vermogen lag om de confrontatie aan te jagen. In de documentaire vertellen zijn naaste medewerkers dat dit een weloverwogen keuze was.

 

Sharon's doel was het uitlokken van een algemene opstand zodat hij een geldig excuus zou hebben om de Westelijke Jordaanoever terug te veroveren nadat in het kader van de Oslo-akkoorden delen ervan waren overgedragen aan de Palestijnse Autoriteit. En inderdaad, een groot aantal zelfmoordaanslagen en andere gewelddaden creëerden de benodigde nationale en internationale legitimatie voor 'Operatie Verdedigend Schild' – het zaaien van dood en verderf in alle steden op de Westelijke Jordaanoever door terugkerende Israëlische troepen. De kantoren van de Palestijnse Autoriteit werden systematisch geplunderd, bijvoorbeeld die van de ministeries voor Onderwijs en Sociale Diensten. Arafat werd omsingeld en geïsoleerd in het Ramallah kampement en was jarenlang, tot hij vermoord werd, in wezen een gevangene.

 

Onvoorspelbaarheid

 

Sharon's adviseurs geven grif toe dat de Israëlische premier nooit een politieke oplossing overwoog om de intifada te beëindigen – hij had als doel om met bruut geweld het Palestijnse verzet te breken. Tijdens de tweede intifada stierven 4.944 Palestijnen en 1.011 Israëli's. (In de eerste intifada kwamen 1.593 Palestijnen en 84 Israëli's om). Het Israëlische publiek denkt dat Sharon's brute methodes succesvol waren en de tweede intifada kwam langzaam tot een einde.

Zal er een derde intifada uitbreken? En zo ja, wanneer? Of deze is al begonnen? Niemand kan het zeggen, onze veiligheidsdiensten nog  het minst. De informanten kunnen geen betrouwbare informatie geven, opnieuw gebeurt alles spontaan.

 

Maar een ding weten we wel met zekerheid: Arafat's opvolger, Mahmoud Abbas, is doodsbang voor een nieuwe opstand. Hij laat zijn door de Verenigde Staten getrainde politie een einde maken aan demonstraties en veroordeelde de protesten als uitgelokt en aangejaagd door de Israëlische regering. Een van de redenen waarom Abbas zo wantrouwig is dat bij het begin van de nieuwe reeks protesten de Israëlische politie jonge Palestijnen die op weg waren naar de Tempelberg ('Haram al-Sharif') niet stopte, wat ze normaal gesproken wel doen als er tekenen van onrust zijn.

De beslissende vraag, waar niemand het antwoord op heeft, is of er een nieuwe opstand op komst is. Niemand heeft daar het antwoord op maar het ontbreken van enig reëel vredesinitiatief 

maakt het waarschijnlijk dat op een gegeven moment een nieuwe intifada zal uitbreken. Hoe lang kan de harde bezetting voortduren zonder serieus verzet op te roepen?

 

Toch lijkt de grote meerderheid van de Palestijnen niet voorbereid te zijn op een gevecht. In de bezette gebieden is een nieuwe Palestijnse burgerij ontstaan waarvoor veel op het spel  staat. Onder het toeziend oog van de VS heeft de Palestijnse premier Salam Fayyad enige economische activiteit gestimuleerd en redelijk veel mensen profiteren hiervan. Een nieuwe uitbraak van geweld is niet aanlokkelijk voor deze mensen. De armen zijn ondertussen volledig in beslag genomen door de strijd om te overleven. Alleen een zeer sterke provocatie kan deze mensen tot een opstand bewegen – zo'n gebeurtenis kan morgen plaatsvinden, binnen enkele weken of nooit.

 

Abbas beschuldigt Hamas ervan onrust te stoken op de door Fatah geregeerde Westelijke Jordaanoever. Ondertussen handhaaft Hamas zelf het staakt-het-vuren in hun gebied, de Gazastrook. Beide partijen hebben belang bij het bewaren van de rust in hun deel van Palestina terwijl ze elkaar  ervan beschuldigen samen te werken met de Israëlische bezetting.

 

Hoe meer er gepraat wordt over een derde intifada, hoe minder waarschijnlijk het is dat er een uitbreekt. Maar als er geen einde komt aan de bezetting zal op een dag onverwacht, terwijl niemand het erover heeft en iedereen met andere dingen bezig is, een nieuwe opstand uitbreken.

 

Uri Avnery is een Israëlische schrijver en een vredesactivist in Gush Shalom. Dit is een bewerking van een artikel dat eerder verscheen op counterpunch.org.Nederlandse vertaling: redactie Grenzeloos.


Naar boven