Agenda

Geen geplande activiteiten.

Populair

Na de gemeenteraadsverkiezingen in Turkije PDF Print Email
Geschreven door Lezersbrief door Marc Van Hecke op vrijdag, 03 april 2009

Als deze verkiezingen één ding duidelijk maken, dan is het dat de regerende AK-partij niet almachtig is. Hoewel dit gerelativeerd moet worden. Als je bijna 40% van de stem­men haalt, dan ben je nog altijd de machtigste partij van het land, ver vooruit op de anderen. Toch zijn er barstjes gekomen in de regerende partij. De eerste minister, Erdogan, had erop gerekend het resultaat van de parlementsverkiezingen in 2007 waar ze meer dan 47 % van de stemmen haalden, te evenaren. Was dit niet het geval, dan zou hij dit als een nederlaag aanzien. Deze verkiezingen waren dus een belangrijke test voor de AKP.

 

De AKP had drie doelstellingen:

1.De macht breken van de DTP en de grootste partij worden in Diyarbakır, de grootste stad van het Zuid-Oosten, hoofdzakelijk bevolkt door Koerden.

2.Izmir veroveren op de CHP omdat het een symbolisch bolwerk is en de AKP bij de parlementsverkiezingen bijna op gelijke voet kwam.

3.De macht houden in Ankara en Istanbul waar ze de vorige keer met lengten voorsprong op de oppositie waren geëindigd.

 

Je mag niet vergeten dat de AKP al sinds 2002 de absolute meerderheid heeft in het parlement én sinds de vorige gemeenteraadsverkiezingen van 2004 de voornaamste steden controleerde. Zoals andere partijen in het verleden, zorgt de AKP er voor dat zeker die steden of gemeenten die zij controleert er financieel het beste vanaf zijn. Sommige ministers waren op de campagnetoer zelfs niet beschaamd om te zeggen dat steden en gemeenten waar een andere partij de macht zou halen, minder geld zouden krijgen!

 

 

De opgang van de AKP. Het hoe en waarom.

 

De AKP heeft haar sociale basis bij een groeiende burgerij die vooral in Centraal Anato­lië opgang maakt. Steden als Kayseri en Konya, vroeger duffe steden, zijn nu moderne centra geworden. Deze nieuwe burgerij is pro-Europees maar islamitisch conservatief. In die zin verschilt zij grondig van de 'oude fundamentalistische partij' waaruit de AKP is gegroeid.

 

Maar even belangrijk, via haar 'liefdadigheidsorganisaties', en dikwijls ook via 'officiële instanties' die hun gunstig gezind zijn, zorgt de AKP voor een sociaal net dat zeker in de verpauperde gebieden, van enorm belang is en waarop ook een groot deel van haar stemmenmachine berust.

 

De AKP is in 2002 aan de macht gekomen, eerder door toeval dan door haar program­ma. De jaren daarvoor waren er steeds coalitieregeringen, met galopperende inflatie én corruptie én een ineenstorting van de Turkse economie in 2001. Met één derde van de stemmen hadden zij genoeg om een absolute meerderheid in zetels in het parlement te krijgen (dit komt door het kiessysteem, waarbij een partij nationaal de kiesdrempel van 10% moet halen om vertegenwoordigd te zijn in het parlement). Het was een partij die stond voor 'schone handen' en stabiliteit bood. Hoewel de AKP het programma van het IMF uitvoerde, kreeg ze snel de steun van de islamitische liefdadigheidsorganisaties waardoor haar aanhang snel groeide in de verpauperde wijken van de reusachtige ste­den. Tegelijk slaagde zij erin voor het eerst de inflatie (die soms opliep tot 100 % op jaarbasis) terug te dringen.

 

Gesteund vanuit de opkomende burgerij koos de AKP voor een heel voorzichtige koers. Het staatsapparaat werd immers nog sterk gecontroleerd door de kemalistische elite van voorheen en de AKP waagde zich niet aan een krachtmeting. Tegenover minderheden stelde zij zich veel openlijker op dan voorheen en zodoende wist zij door haar pro-europese koers (meer democratie en rechten voor iedereen) de steun van een deel van de intellegentsia te winnen.

 

Velen zagen (om verschillende redenen) heil in die pro-europese koers. De werkende bevolking dacht dat haar levensstandaard zou stijgen, de Koerden dachten dat zij hun rechten zouden krijgen, de vakbonden dachten dat zij stakingsrecht en sociale rechten zouden krijgen en zo kreeg de AKP heel makkelijk een veel bredere steun dan bij hun eerste verkiezingsoverwinning.

 

Door het feit dat zij alleen regeerde en de inflatie bedwong met een monetaire poli­tiek waar zeker een deel van de reguliere werkers het slachtoffer van werken (de infor­mele of zwarte economie in Turkije is immers heel groot, in bepaalde sectoren veel gro­ter dan de reguliere economie) woog dat niet op tegen de uitbreiding van haar electore basis.

 

Het werd haar bovendien heel makkelijk gemaakt door de CHP, toen nog de enige partij die in het parlement als oppositie was vertegenwoordigd, die steeds meer woord­voerder werd van de oude kemalistische machtselite (leger, gerecht, president, universi­taire raad, media) en het laatste restje vernis van 'sociaal democratische partij' verloor. Meer nog, bepaalde politici van de CHP stuurden aan op een tussenkomst van het leger om deze 'anti-seculiere' partij van de macht te verdrijven.

 

In het verleden heeft het leger drie keer de macht gegrepen en zeker de laatste staats­greep van 1980 die leidde tot opsluiting van meer dan een half miljoen mensen, dood­straffen, verbanningen en folteringen, wilden weinigen terug!!!

 

Zo kon de AKP op rozen naar de gemeenteraadsverkiezingen van 2004 waar zij bijna 42 % van de stemmen behaalden !!!

 

Nu zijn gemeenten niet onbelangrijk om een electorale basis uit te bouwen. Door de strakke unitaire structuur worden gemeenten vanuit de nationale overheid gefinancierd. De AKP deed – wat tussen haakjes ook andere partijen deden in het verleden – de ge­meenten die zij controleerde kregen het grootste deel van de koek – de andere steden en gemeenten de restjes. Maar waar in het verleden het geld dikwijls in de zakken van corrupte partijleden verdween, werden er deze keer belangrijke infrastructuurwerken uitgevoerd (ook om het land rijp te maken voor de Europese Unie). In een programma zag ik hoe de muhtar van een klein dorp met zijn collega van een ander dorp naar een van de AKP-bonzen ging om te vragen een weg tussen de twee dorpen aan te leggen. In ruil zouden beide dorpen volledig hun stem aan de AKP geven. Let op, dit gebeurde ook in het verleden, maar door de steeds wisselende regeringen kwam een groot deel van het geld terecht in zakken van corrupte politici. Vast staat dat de AKP vanaf 2004 weer de kans kreeg om zijn electorale basis verder uit te breiden!!!

 

Maar deze overwinning voerde ook de druk op van de electorale basis. De opkomende burgerij uit centraal Anatolië die de musiad (patroonsvereniging van kleine en middel­grote bedrijven) controleert, waar de tusiad (de grote patroonsorganisatie) nog steeds nauwe banden heeft met de kemalistische elite, wilde ook controle verwerven over een deel van het staatsapparaat.

 

De strijd tussen deze twee elites weerspiegelde zich in de strijd tussen de CHP (opposi­tie) en de regerende AKP. Wrijvingen tussen het leger dat regelmatig opmerkingen maak­te over het in gevaar brengen van de seculiere staat en de AKP namen toe. Toen er een nieuwe president moest gekozen worden en Erdogan zijn minister van Buitenlandse Za­ken Gül voorstelde, was het hek van de dam.

 

Via diverse organisaties werd massaal geprotesteerd in de grote steden. De Turkse vlag­gen en de foto's van de stichter, Atatürk, namen het straatbeeld in. De CHP – en met haar de seculiere elite – schilderden de AKP bijna af als de Taliban. Het hooggerechtshof werd ingeschakeld en er kwamen vervroegde verkiezingen.

 

Weerom liet het leger van zich horen. Voor hen was – zonder het letterlijk te zeggen – de kandidatuur van Gül onaanvaardbaar.

 

Deze strijd uit zich in symbolen. Want hoewel de AKP zeker niet mijn voorkeur weg­draagt, toch kan men moeilijk stellen dat het een 'fundamentalistische' partij is. Het is een conservatieve partij, maar tegelijk een volkspartij. Wie in de moderne stadsdelen leeft, kan zonder problemen alcohol drinken. Hoofddoeken zijn er schaars en de kledij is modern. Door echter de taksen op alcohol en benzine enorm te verhogen jaagt de AKP een groot deel van de regulier werkende bevolking tegen zich in het harnas. De leerkrachten of ambtenaren, de werkers in de grote bedrijven, zij betalen de reke­ning van het IMF, maar juist deze categorie stemt in grote mate op de CHP !!!

 

Maar in de verpauperde wijken hebben de mensen geen auto, evenmin hebben zij geld voor alcohol, voor hen is er de strijd voor het dagdagelijkse brood en daarin worden ze geholpen door het sociale netwerk van de AKP in allerlei vermommingen. Het platteland is ook conservatiever en de sociale druk om 'gepaste kledij' te dragen is aanwezig.

 

Als AKP burgemeesters dan een verbod instellen op het drinken van alcohol in hun ste­den, krijgen zij natuurlijk problemen met én de kemalistische elite én de doorsnee regu­liere werkers.

 

In de nieuwe steden van Centraal Anatolië hoor je deze klachten niet, omdat de bevol­king er gewoon conservatiever is. In Konya loop je niet in een minirokje rond, waar dat in de moderne stadsdelen van Istanbul, Ankara, Izmir ... geen probleem is.

 

De bemoeienissen van het leger hadden echter een averrechts effect. De vervroegde parlementsverkiezingen van 2007 bezorgden de AKP bijna 48 % van de stemmen. Naast de AKP zijn er drie partijen vertegenwoordigd in het parlement. De CHP met ongeveer 20% en de (uit de fascistische partij ontstane) MHP met 11 % en tenslotte de DTP die, via het indienen van 'onafhankelijke kandidaten' (zij vallen niet onder de 10% regel), ook in het parlement vertegenwoordigd is. Daarnaast heeft de AKP nu ook haar president (Gül) die na de verkiezingen in het parlement door steun van de MHP dit keer wel kon verko­zen worden.

 

De AKP, gesterkt door deze nieuwe verkiezingsoverwinning, probeerde de hoofddoek toe te laten voor studenten op de universiteiten. De CHP stapte naar het grondwettelijk hof en de hoofddoek bleef verboden.

 

Als klap op de vuurpijl besloot de procureur van het grondwettelijk hof de procedure in te leiden om de AKP  (op basis van het in gevaar brengen van de seculiere staat) en de DTP te verbieden (op basis van het in gevaar brengen van de eenheid van de staat).

 

De AKP heeft het gered. Met één stem in haar voordeel besliste het grondwettelijk hof  om de regerende partij niet te verbieden.

 

De DTP wacht nog steeds op de uitspraak.

 

Intussen heeft de AKP eieren voor haar geld gekozen en is er een soort staakt het vu­ren tussen de kemalistische elite en de AKP. Dit moet ook gezien worden in het kader van het Ergenekon dossier.

 

Een aantal procureurs hebben een onderzoek gestart naar de organisatie Ergenekon. Het gaat over een schimmig netwerk waar gepensioneerde generaals, journalisten, leden van de (officieel niet bestaande) Jitem, een onderdeel van de gendarmerie waar iedereen o­ver schrijft, deel van uitmaken. Het gaat over doodseskaders, koelbloedige moorden uit het verleden die nooit opgehelderd werden en plannen tot het maken van een staats­greep.

 

Dat er niet altijd volgens de regels van de rechtsstaat wordt gewerkt, staat vast, maar het staat ook vast dat 'deze staat binnen de staat' enorm gevaarlijk is voor welke demo­cratie dan ook.

 

De AKP slaat en zalft. Enerzijds weigert de eerste minister te spreken met de leden van de DTP die ervan beschuldigd worden de politieke arm te zijn van de verboden PKK, an­derzijds wordt er op 1 januari een Koerdische zender opgericht.

 

Ondanks dat de economische crisis in Turkije enorm hard toeslaat met een werkloosheid die bijna de 14 % heeft bereikt (en dan spreken we over de officiële werkloosheid) worden er slechts een beperkt pakket aan maatregelen getroffen.

 

De oppositie weet het niet uit te buiten, integendeel, behoudens kritiek hoort men wei­nig of geen alternatieven.

 

Erdogan die van deze verkiezingen zijn absolute zege wou maken is vrij agressief. De aanklachten over corruptie die ook tegenover een aantal AKP bonzen geformuleerd worden, worden van tafel geveegd als 'larie'. Met het oog op de verkiezingen worden in de arme wijken ijskasten, gsm's en wasmachines 'geschonken', dikwijls door officiële instanties.

 

Maar tegelijk zorgt Erdogan voor dingen die zijn populariteit laten stijgen. De reactie in Davos tegen president Peres van Israël, deed zijn populariteit weer met ettelijke punten stijgen. Het teruggeven van het staatsburgersschap aan de verbannen communistische dichter Nazim Hikmet is meer dan symbolisch. Het betekent een streep trekken onder een deel van een duister verleden. Zijn weigerachtige houding om een pakt met het IMF af te sluiten legt hem ook geen windeieren.

 

En van de oppositie heeft de AKP weinig te vrezen. De CHP (republikeinse partij) staat enorm ver van een 'progressieve, democratische of werkersgezinde' partij. Zij werpt zich steeds meer op als een puur nationalistische partij die draait als een windhaan. Waar zij zich enerzijds opwerpen als de 'echte secularistische partij' zetten zij anderzijds hier en daar een imam op hun lijst, spelden zij partijspeldjes op bij vrouwen die de çarsaf dragen en hun kandidaat in Kocaeli riep zelfs op om op iedere hoek van de straat koran­scholen op te richten. Zulke maneuvers worden echter heel snel doorzien en in plaats van er fors op vooruit te gaan, is hun stemmenwinst beperkt, terwijl de MHP (een  'beschaafde' fascistische partij) hierbij garen spint en fors haar stemmenaantal verhoogt.

 

In de gordel van de Egeïsche tot de Middellanse zeekust, van oudsher een CHP-bastion, verliezen ze een aantal (3) provincies aan de MHP !!!

 

Izmir – de van oudsher 'meest liberale' stad – blijft behouden, en hier gaat de AKP fors achteruit tegenover de vorige verkiezingen. Het is echter tekenend dat CHP-leider Bay­kal tot op het laatste moment wachtte om de CHP-burgemeester te steunen. De CHP in Izmir is immers een stuk progressiever en linkser dan de CHP-leiding. Telkens hij voelt dat zijn autocratische macht in gevaar komt of zou kunnen komen, zuivert hij alle tegenstand systematisch uit.

 

In Istanbul en Ankara (waar de burgemeester van AKP-signatuur) serieus in opspraak kwam, blijft de AKP de sterkste partij, maar het verschil met vroeger is verkleind. In feite is het een nek aan nek race geworden. Plots zag men op de tv-kanalen een van CHP-leiders komen verklaren dat er 'elektriciteitspannes' waren (nou ja, daar kan ik van meespreken) waardoor de uitslag niet meer zou kloppen. Blijkbaar heeft men gebruik gemaakt van computers die regelmatig uitvielen. In Izmir deed men het beter. Het net­werk raakte overbelast en men schakelde gewoon wat computers uit en dan ging het vanzelf.

 

Voor de bevolking was weinig alternatief, er bestaat zelfs geen rechtse sociaal-demo­cratische partij.

 

Klein links heeft op verschillende plaatsen geen lijsten ingediend, wat natuurlijk in het voordeel van de CHP of de DTP speelt. Er is weliswaar één burgemeester verkozen van de ödp, in Samandag tegen de Syrische grens. En sommige linkse politici zoals de burge­meester van Dikili kwamen op de CHP-lijst op.

 

Toch komt de AKP niet zonder problemen uit deze gemeenteraadsverkiezingen. Voo­ral inzake de benadering van het Koerdisch probleem blijkt dat ze het moeten afleggen tegen de DTP die dit keer licht groeit en in Diyarbakır en Batman fors vooruit gaat.

 

Het verlies van Antalya aan de CHP en de nek aan nek koers in Istanbul en Ankara liggen de AKP ook zwaar op de maag. Het bleek dan ook duidelijk dat Erdogan niet zo gelukkig was met zijn overwinning!!!

 

Nu zal de AKP terug moeten overgaan naar de orde van de dag onder andere de snel groeiende werkloosheid, de integratie in de Europese Unie, de wijziging van de grondwet, een oplossing van het Koerdisch probleem. Het Ergenekon dossier wordt steeds dikker en zou model kunnen staan voor een thriller, met generaals die achter hun tafel staatsgrepen voorbereiden, moordaanslagen, doodseskaders, verdwijningen ... .

 

De economie zit – net zoals overal elders – in een steeds dieper groeiende recessie. De rekening wordt betaald door degenen die nog werk hebben of hun werk verloren. Vraag is hoelang dit zal blijven duren, want noch de regerende noch de oppositiepartijen hebben een duidelijk antwoord en de macht van vakbonden is beperkt door een ganse reeks van wetten die staken zo goed als onmogelijk maken.

 

Nochtans zal verzet nodig zijn. Hoe het zich zal organiseren en verder zal verlopen, blijft met de mix van dossiers die het hier nog extra gecompliceerd maken, de vraag.

 

Hoewel het vroeg in de morgen is zijn nog niet alle stemmen geteld. Ik geef hier de provinciale uitslagen weer (95 % van de stemmen geteld).

 

De AKP verliest 1 tot 2 % tegenover de vorige gemeenteraadsverkiezingen en meer dan 8 % tegenover de parlementsverkiezingen en belandt op 39-40 %.

 

De CHP belandt op 23 % (winst plus 2 %) maar de MHP maakt de grootste sprong en komt op 16 % (winst plus 5 %).

 

De DTP wint een klein procent en behaalt  5,5 % en dat is evenveel als de SP (de oude fundamentalistische partij) die hiermee ook een goede score behaalt.

 

Verder zijn er nog een paar kleinere partijen, maar die halen maximaal 2 tot 3 procent van de stemmen.

 

   

Naar boven